CÁCH PHÂN BIỆT TOPA XANH LAM VÀ SPINEL TỔNG HỢP

CÁCH PHÂN BIỆT TOPA XANH LAM VÀ

SPINEL TỔNG HỢP

Topa xanh lam và spinel xanh lam trên thị trường đá thì chưa bao giờ là xa lạ với chúng ta, vì nếu nhắc đến đá màu xanh lam làm trang sức tất nhiên sẽ nhắc đến topa xanh lam hoặc rẻ hơn nữa là spinel xanh lam tổng hợp. Vì hai loại đá này đều mang màu xanh lam rất sáng, rất đẹp và hơn nữa giá thành hợp lý, rẻ hơn các loại đá khác cùng màu xanh lam khác. Tuy nhiên, do sự rất giống nhau về màu sắc, chúng rất dễ gây nhầm lẫn cho người sử dụng kể cả ngươi mua lẫn người bán.

Để phân biệt hai loại đá màu xanh lam này với nhau, cách duy nhất là dựa vào các đặc điểm ngọc học của chúng. Bài viết này sẽ chỉ ra các đặc điểm để phân biệt topa xanh lam và spinel tổng hợp màu xanh lam.

Các thông số ngọc học của hai loại được đưa ra theo bảng dưới đây:

Ta có thể thấy rằng các đặc điểm ngọc học của topa xanh lam và spinel xanh lam tổng hợp là khác nhau, xong bằng mắt thường ta vẫn có thể nhầm lẫn hai loại đá này với nhau. Cụ thể chúng đều có màu xanh lam, ánh thủy tinh (cùng là ánh thủy tinh nhưng ánh của spinel xanh lam tổng hợp mạnh và lấp lánh hơn của topa xanh lam), độ cứng tương đối gần bằng nhau.

Để phân biệt hai loại đá với nhau ta dựa vào các đặc điểm cấu trúc bên trong, các tính chất quang học, vật lý, hóa học như tính phát quang, phổ hấp thụ:

• Quan sát đặc điểm bên trong hai mẫu đá dưới kính hiển vi (có độ phóng đại lớn hơn 10x) thấy bên trong viên topa xanh lam hầu như trong suốt, không có các bao thể, mây để lại, một số ít viên topa thì có bao thể khoáng vật, mây nhỏ. Đối với mẫu spinel xanh lam tổng hợp thì không thấy mây, quan sát một số mẫu có thể có các bao thể bọt khí nhỏ (ít mẫu có hoặc có thể không có).

• Dựa vào độ cứng tương đối của cả topa xanh lam và spinel xanh lam tổng hợp đều sấp xỉ bằng nhau (=8), tuy nhiên của spinel xanh lam tổng hợp thấp hơn (vạch bằng bút thử số 8 sẽ để lại vết trên bề mặt hình dưới) và dùng một thời gian dài các cạnh giác của viên spinel tổng hợp sẽ bị mòn (hình bên dưới)

• Dựa vào chiết suất khác nhau của topa xanh lam (1.609 – 1.643) và spinel xanh lam tổng hợp (1.728 hoặc 1.82 đối với loại gahnit tổng hợp) hoàn toàn phân biệt được hai loại đá này với nhau.
• Một cách phân biệt rất dễ dàng để nhận biết topa xanh lam và spinel xanh  lam tổng hợp đó là dùng tính phát quang. Vì dưới UV sóng dài topa xanh lam phát quang yếu hoặc không phát quang, có những viên phát quang vàng nhạt đến vàng, còn đối với sipnel xanh lam tổng hợp thì phát quang màu đỏ (đỏ mạnh), hồng đậm, nhạt hơn đối với UV sóng ngắn. Nên việc phân biệt hai mẫu quá rõ ràng.
•         

• Ngoài ra, có thể dùng phổ hấp thụ, tỷ trọng của hai loại đá để phân biệt, phổ hấp thụ của topa xanh lam là 682, tỷ trọng 3.49 – 3.57; còn phổ hấp thụ của spinel xanh lam tổng hợp là 635, 580, 540, tỷ trọng 3.63 - 3.64. Với tỷ trọng riêng của hai mẫu đá thì cần có cân đo tỷ trọng chuyên dụng mới phân biệt được vì tỷ trọng của hai mẫu đá tương đối gần nhau.

Trên đây là các cách phân biệt topa xanh lam và spinel xanh lam tổng hợp rất cơ bản và đơn giản, tuy nhiên việc phân biệt chủ yếu bằng các thiết bị chuyên dụng dùng trong giám định đá, nên việc kiểm tra phân biệt cần có các thiết bị chuyên dụng. Nên cách nhanh chóng và chính xác là mang đến các trung trâm giám định đá uy tín gần nhất.

Xin cảm ơn các bạn độc giả đã đón đọc !

Phần thông tin topa xanh lam là gì ? có tự nhiên không ? spinel xanh lam tổng hợp là gì ? những thắc mắc này được giải đáp ở bài viết tiếp theo.

Bài viết và hình ảnh hoàn toàn được thực hiện trong quá trình nghiên cứu tại Viện ngọc IGG.

Tài liệu tham khảo “Nhận biết đá quý” của Ts. Phạm Văn Long.